Από την αμείλικτη σκηρότητα της διαπόμπευσης στις δοκιμασίες της εφηβείας. Δημιουργικές φαντασιώσεις αναγνώστη/τριας με αφορμή τη "Μελανθώ" του Χρίστου Δάλκου

Ο απαγχονισμός των δώδεκα δμωών στην Οδύσσεια - Dame Elisabeth Fink

Καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πολύ τον πολιτιστικό σύλλογο «Ιερά Οδός» Αιγάλεω για την πρόσκληση  και ιδιαιτέρως τον Χρίστο Δάλκο τον συγγραφέα της Μελανθώς για την τιμή να με περιλάβει στο εκλεκτό πάνελ των ομιλητών στην παρουσίαση – .  Οφείλω την γνωριμία μου με τον Χρίστο Δάλκο, πολύ σύντομη και πολύ πρόσφατη ομολογώ, δεν έχουμε συναντηθεί και ούτε καν δυο φορές, στην κοινή μας αγάπη για τον Παπαδιαμάντη. Έχουμε μιλήσει ελάχιστα, μόνο με επιστολές και κείμενα στο διαδίκτυο, στο  ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, όπου προλάβαμε να ανταλλάξουμε φιλοφρονήσεις εμπιστοσύνης του τύπου – «αναγνωρίζω σε σας άδολη αγάπη για τον Παπαδιαμάντη» – εκ μέρους του, - «αναγνωρίζω στα κείμενά σας μια παλιά αριστεία των γραμμάτων, είμαι ευτυχής που υπάρχετε»  από τη δική μου πλευρά. Θα ήθελα ωστόσο να αναφερθώ στις περιστάσεις της γνωριμίας μαζί του, της πνευματικής συνάντησης  όχι μόνο γιατί έχει σημασία για μένα προσωπικά – αλλά γιατί έχει σημασία για τη σχέση μου με το βιβλίο για το οποίο συζητάμε σήμερα. Για τη συνάντηση έχω ήδη γράψει σε ένα κείμενο στα «Ημερολόγια Αναγνώσεων»  στην εφημερίδα Αυγή. Επαναλαμβάνω λοιπόν, διαβάζοντας από εκεί πως: (ημερομηνία 16  Φεβρουαρίου τρέχοντος έτους) 

«Δεν έχει περάσει και πολύς καιρός

 που, σαρώνοντας στο Ίντερνετ τα πρακτικά του Γ' Διεθνούς Παπαδιαμαντικού Συνεδρίου, συνάντησα μια εισήγηση αγνώστου σε μένα συγγραφέως, μια και δεν ανήκω στον φιλολογικό κύκλο, που με εντυπωσίασε για την πληρότητα και την πρωτοτυπία της: Λανθάνουσες (ἀκόμη καὶ τὸν ἴδιο τὸν Παπαδιαμάντη) μνῆμες «μητρωνυμικοῦ» δικαίου στὸ διήγημα «Θάνατος κόρης».

Πώς η Σοφούλα, μια φιλάνθρωπη και καλόγνωμη γυναίκα, ενώ κατά τα φαινόμενα προσπαθεί να ισορροπήσει αντιδικίες κόρης και νύφης που συγκατοικούν στο πατρικό σπίτι, υπερβαίνει τα όρια, «σκληρύνεται» παραδόξως απέναντι στην κόρη της και την καταριέται. Αυτό οδηγεί -μια και οι κατάρες λειτουργούν για όποιον τις πιστεύει στις παραδοσιακές κοινωνίες- στον θάνατο της κόρης. Ο εισηγητής πρότεινε ένα πολύ ενδιαφέρον ερμηνευτικό σχήμα, βασισμένο σε παρατηρήσεις εθνογραφικές από αιγαιοπελαγίτικες κοινωνίες σχετικές με το μητρωνυμικό δίκαιο, την προίκα, τη ζωτική σημασία της, την αντίθεση ανάμεσα σε μάνα και κόρη που αυτό συνεπάγεται. Τούτο εξηγεί περιπτώσεις αντιπαλότητας, εκδικητικής συμπεριφοράς  σε διηγήματα, λαϊκές αφηγήσεις και παραδοσιακές κοινωνίες.

Γιατί αδικήθηκε η Φραγκογιαννού από τη μάνα της στη "Φόνισσα"; Γιατί έμεινε έγκλειστη η Σταχτοπούτα; Εξηγεί και πάμπολλες περιπτώσεις εγκλεισμού και καθυστέρησης της ενηλικίωσης στα κορίτσια - έως και την κλειτοριδεκτομή σε κάποιες κοινωνίες, μια αντίθεση που συντηρείται από τον κύκλο των πρεσβύτερων γυναικών.

Σημείωσα λοιπόν το όνομά του εισηγητή αυτού του εντυπωσιακού κειμένου για να τον ξαναβρώ: Χρίστος Δάλκος, φιλόλογος, διδάκτωρ του τμήματος ΜΜΕ του Παντείου Πανεπιστημίου με θέμα τις μεταμορφώσεις του εξιλαστήριου θύματος στους Καλικάντζαρους, τις Νεράιδες και τον Καραγκιόζη.

Και να που η μαγική serendipity φέρνει να έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μελάνι η νουβέλα του «Μελανθώ» - που προκαλεί άλλη μια αλυσίδα συνειρμών. Τούτο γιατί έχω διαβάσει παλιά, πολύ παλιά αυτή τη φορά, τον "Μαύρο Κυνηγό" του Vidal Naquet, την ανεπανάληπτη μελέτη για την Αθηναϊκή εφηβεία, τα όρια, τη σχέση με τη Σπαρτιατική Κρυπτεία, τις περιπόλους, την αγριότητα, την Απάτη ως μυητική άσκηση. Στον απόηχο του μύθου εκείνου του άνδρα που στη Λυσιστράτη (ένα μύθο θα σας πω) που έφυγε στα βουνά, υπήρχε ένας Μελάνθιος που μονομάχησε με κάποιον Ξάνθο, υπήρχε το μαύρο και το άσπρο και τα πανιά του καραβιού του Θησέα. Υπήρχε και μια αναφορά στην Μελανθώ του Ομήρου και τον Δολίο τον πατέρα της, την κατ' εξοχήν Απάτη, στο όνομα που τη συνέδεαν και αυτήν και τη γενιά της με την εφηβεία και το πέρασμα στην ενηλικίωση.»

Ο απαγχονισμός των 12 δμωών. Πίνακας του Πέτρου Κουφοβασίλη, 2015

Σταματώ εδώ την ανάγνωση του αποσπάσματος από το άρθρο στην εφημερίδα. Αυτό που έγραψα στη συνέχεια – δεν θα σας κρατήσω σε αγωνία είναι ότι πράγματι εκπληρώθηκαν οι αναγνωστικές προσδοκίες μου. Ο συγγραφέας έστησε μια μυθοπλασία με τα υλικά της επιστήμης του, της φιλολογίας, της ανθρωπολογίας, των Παπαδιαμαντικών σπουδών, έγραψε μια νουβέλα που διαβάζεται απνευστί – πιστεύω πως είναι το αντίστοιχο αυτού που γράφτηκε από τον Δοξιάδη  για τον Θείο Πέτρο και την εικασία του Γκόλντμπαχ. Οι Ομηρικές σπουδές ξανά στο προσκήνιο για να αποκαλυφθεί μια καλά καλυμμένη ιστορία εξιλαστήριου θύματος, στα βάθη ενός αρχέγονου μυθολογικού πυρήνα και τούτο μέσα από τις σελίδες ενός μυθιστορήματος,  μέσα από τις σελίδες της εισήγησης σε ένα Ομηρικό συνέδριο που γίνεται στην Ιθάκη.

Η μυθοπλασία είναι το πρόσχημα.

Το διακύβευμα είναι η σκοτεινή υπόθεση της Μελανθώς, της αγαπημένης δούλας της Πηνελόπης που ενώ η βασιλίσσα της έκανε δώρα και της έδειχνε ιδιαίτερη εύνοια, εκείνη έκανε φιλίες με τους μνηστήρες και μάλιστα μοιραζόταν το κρεβάτι ενός από αυτούς.

«Ευρυμάχω μισγέσκετο και φιλέεσκε.» 

Εκτός από τη Μελανθώ είναι και ο αδελφός της, ο  γιδοβοσκός Μελάνθιος ή Μελανθεύς – που και αυτός «φιλέεσκε»  με τους μνηστήρες.
Ο Μελάνθιος και η Μελανθώ και οι δυο παιδιά του Δολίου, του κηπουρού της Πηνελόπης, και οι δυο εκτός από την φιλία τους με τους μνηστήρες, κακομιλούν, μιλούν προσβλητικά στον Οδυσσέα, όταν ακόμα έχει τη μορφή του ζητιάνου και δεν είναι γνωστή  η ταυτότητά του. Στην περίπτωση μάλιστα της Μελανθώς, ο Οδυσσέας την απειλεί ότι θα την καταγγείλει στην κυρά της και θα τιμωρηθεί – τη δεύτερη φορά, όταν η Μελανθώ μιλά άσχημα στον Οδυσσέα – ζητιάνο από τον οποίο η Πηνελόπη θέλει να μάθει τα νέα του ξενιτεμένου ανδρός της,  η ίδια η Πηνελόπη είναι που της βάζει τις φωνές – με αρκετή αυστηρότητα  και οργή – σκύλα  αδιάντροπη, ξετσίπωτη-  «θαρσαλέη, κύον αδεές»  - ραψ Τ 91 

Στο τέλος αυτός που τιμωρείται – λυντσάρεται με τον πιο σκληρό τρόπο – είναι ο Μελάνθιος ο οποίος προσπαθεί να βοηθήσει τους μνηστήρες εκεί που τους έχει στριμώξει ο Οδυσσέας, εξοπλίζοντάς τους, μεταφέροντας  τις πανοπλίες τους.  Παραμένει πρόβλημα πώς τα καταφέρνει μόνος του να μεταφέρει δώδεκα πανοπλίες, πώς ξέρει τόσο καλά τα κατατόπια στο παλάτι.  

«Μες΄ την αυλή πόρτες γερές και δύσκολη η μπασιά της/κι ενας μπορεί να τους κρατεί αν είναι παλλικάρι/ μα ελάτε τώρα απ΄τον οντά τάρματα θα σας φέρω/γιατί θαρρώ πως μέσα εκεί, κιόχι αλλού πως τάχει/φυλάξει ο Δυσέας μαζί με το λαμπρό το γιο του» Ραψ Χ (136 – 141)  (μετάφραση Ζήσιμου Σίδερη)

Τιμωρούνται επίσης και οι δώδεκα δμώες, οι δώδεκα δούλες που ήταν φιλικές προς τους μνηστήρες με ατιμωτικό θάνατο, με απαγχονισμό. Ο αφηγητής υπαινίσσεται ότι αυτές τον βοήθησαν – την βοήθησαν (;) να κάνει τη δουλειά της μεταφοράς   Ενώ ο Οδυσσέας, δίνει εντολή, μετά την μνηστηροκτονία, να μαζέψουν τα πτώματα και να καθαρίσουν το αίμα από την αίθουσα του παλατιού, να τις συγκεντρώσουν και να τους τρυπήσουν τα σώματα με ξίφος, ο Τηλέμαχος αποφασίζει αλλιώς και έτσι διαβάζουμε - δεν τους χαλαλίζει δηλαδή τιμητικό θάνατο με ξίφος -  την συγκλονιστική σκηνή του απαγχονισμού των δώδεκα.

Πώς τσίχλες ή περιστερές μαυροφτερουγιασμένες/πέφτουν σε δίχτυ δολερό, στημένο με’ στα θάμνα/κι ενώ γυρεύουνε φωλιά, μαύρη φωλιά τις βρίσκει,/έτσι είχαν τα κεφάλια τους, το ένα πίσω απ’ τ’ άλλο,/ και γύρω απ’ τους λαιμούς θηλιές, να κακοθανατίσουν./τα πόδια τους σπαρτάρησαν, μα όχι πολύ. Για λίγο (μετ. Χρίστου Δάλκου Ραψ Χ 468 – 473)

Η σύγχιση ανάμεσα στις ταυτότητες των δυο παιδιών του Δολίου είναι μήπως  μεταγενέστερη επέμβαση των ραψωδών στους Ομηρικούς στίχους ώστε να εξαλειφθούν  τα ίχνη της Μελανθώς, μια και αποδίδονται σε άνδρα αυτά που κανονικά θα έκανε η γυναίκα, ακουμε το ονομα του αγοριού εκεί που περιμένουμε το όνομα του κοριτσιού:

«Καμιά γυναίκα πόλεμο, Τηλέμαχε, εδώ μέσα/μας άνοιξε έτσι τρομερό. Μπορεί κι ο Μελανθέας» Χ – 151- 152

Ή

«Μον΄Εύμαιε τρέχα γρήγορα την πόρτα να σφαλίσεις/και μάθε αυτά αν τάκανε καμιά απ΄τις παρακόρες/ ή μήπως ο Μελάνθιος καθώς τον βάζει ο νους μου» (Χ 157 – 159)

«ή υιός Δολίοιο Μελανθεύς, τον περ οίω» / με τις παρακόρες περιμένουμε να ακούσουμε το όνομα της ευνοούμενης – Μελανθώ, ακούμε όμως αντ΄αυτού Μελανθεύς -   ο αφηγητής της Νουβέλας – εισηγητής  στο Ομηρικό συνέδριο – μετράει τις συλλαβές με τον ακριβή κανόνα, ψάχνει τα ανάλογα, τα δακτυλικά αποτυπώματα δηλαδή της επέμβασης σαν ένας Πουαρώ, για να υποστηρίξει το επιχείρημά του. Ένα επιχείρημα που το θεμελιώνει με θαυμαστή επάρκεια και που το πλαισιώνει με όλα τα παραφερνάλια της μυθοπλασίας, τα παρεπόμενα των συνεδρίων, τις πύλες του χρόνου και την φασματική φιγούρα της Μελανθώς που ζητά δικαίωση. Υπάρχει και ένας βαρκάρης – ένας πορθμέας – πορθμέας ήταν σε κάποια σχόλια της Οδύσσειας και ο γιδοβοσκός Μελάνθιος  που την ονειρεύεται , αλαφροΐσκιωτος και αυτός όπως γινόμαστε όλοι οι αναγνώστες.

Το επιχείρημα της σύγκρουσης – το μητρωνυμικό δίκαιο, εκείνο «το λανθάνον και τον ίδιο τον Παπαδιαμάντη», εναντίον του άλλου του πατρωνυμικού που λυσσαλέα προσπαθεί να επιβληθεί και να εξαλείψει τα ίχνη και τη βία αυτής της σύγκρουσης.

Τρεις μήνες μετά την πρώτη ανάγνωση του βιβλίου και μετά την συγγραφή του πρώτου σημειώματος στην Αυγή, οφείλω στον συγγραφέα και στον εαυτό μου, μια απάντηση για τη σχέση της Μελανθώς – Μελανθίου με τις τελετές ενηλικίωσης, τις διαβατικές τελετές του περάσματος που ανέφερα στην αρχή.  Ο Βιντάλ Νακέ – το βιβλίο του οποίου ο Μαύρος Κυνηγός  για τις παραδόσεις της Αθηναϊκής εφηβείας ανάμεσα σε άλλα είναι αυτό που συμβουλεύομαι. Κατά τα άλλα – δεν έχω τις σπουδές του κυρίου Δάλκου, είμαι αυτοδίδακτη – όπως ο Φήμιος – που το επεκαλείτο – το επικαλέστηκε μάλιστα κατά τη μνηστηροκτονία. Θα  προσπαθήσω να ολοκληρώσω μια σκέψη, που θα ήθελα να θεωρηθεί σαν μια μικρή συμβολή σε εκείνο το Ομηρικό συνέδριο στο οποίο αναφέρεται ο αφηγητής της Μελανθώς στο βιβλίο, όπου μετά την εισήγησή του δεν υπήρχαν σχόλια σχετικά αλλά άλλα αντ’ ‘άλλων, όπως γίνεται αρκετές φορές  στα συνέδρια.  Θα ήθελε πολύ μεγάλη τέχνη και μακάρι να μπορούσα να το διατύπωνα με τέτοιο τρόπο, σαν να είχα μπει στο βιβλίο και να τοποθετούσα εκεί την μικρή μου παρέμβαση μετά την εισήγηση εκείνου του άλλου Χρίστου, του αφηγητή. 
Θα αρκεστώ λοιπόν σε μια εν τάχει εξήγηση, μια έκθεση των σκέψεων και των συνειρμών μου και ελπίζω ο Χρίστος ο αφηγητής να δείξει κατανόηση.   

  Έχουμε λοιπόν τις τελετές της εγγραφής στο ληξιαρχικό γραμματείο της πόλης, την Κουρεώτιδα μέρα, τη τρίτη μέρα των Απατουρίων κατά τον μήνα Πυανεψιώνα (Οκτώβριος)  εκεί που οι έφηβοι κόβουν τελετουργικά τα μαλλιά τους όταν επιστρέφουν από τους αγρούς και τις δοκιμασίες που έχουν υποβληθεί στις εσχατιές και τα όρια.
Αντιστοίχως για τα κορίτσια η προστάτις θεά είναι η κουροτρόφος Άρτεμις, τα κορίτσια οι αρκουδίτσες στη Βραυρώνα.
Αναφέρει λοιπόν ο Βιντάλ  Νακέ στο βιβλίο του το θεμελιώδη ρόλο της απάτης στις δοκιμασίες των νέων, τις πληροφορίες που μπορούμε να πάρουμε από την Κρυπτεία παρά τις διαφορές από την Αθήνα, την πρακτική στη Σπάρτης, την αντίφαση φυσικά ανάμεσα στον όρκο για εντιμότητα που παίρνουν οι έφηβοι και την πρακτική της απάτης στην οποία υποβάλλονται και φυσικά αναφέρει ως αιτιολογικό μύθο της απάτης την ιστορία του Μελάνθου και του Ξάνθου, μια ιστορία μονομαχίας στα σύνορα με τη Βοιωτία, όπου ο Μελάνθιος εκπροσωπούσε την Αθήνα, τον τελευταίο μυθικό βασιλιά Κόδρο.
Εκεί που πρόκειται να μονομαχήσουν, ο Μέλανθος  λέει Ξάνθο δεν σέβεσαι τους κανόνες, είναι κάποιος δίπλα σου. Ο Ξάνθος γυρίζει και ο Μέλανθος τον σκοτώνει.
Το ξανθό και το μαύρο και η απάτη, το άσπρο και το μαύρο στα μαύρα πανιά και τα άσπρα πανιά του πλοίου του Θησέα και ο Βιντάλ Νακε επισημαίνει ότι το κοινό που συμμετείχε σε αυτές τις τελετές,  το ακροατήριο αυτών των μύθων είχε ακούσει για τον Μελάνθιο και τη Μελανθώ και τον Δολίο που το όνομά του σημαίνει απάτη στον Όμηρο.
Σε ένα τέτοιο αιτιολογικό μύθο ανάμεσα σε άλλους φυσικά βασίζονται οι τελετές ενηλικίωσης στην αρχαία Αθήνα αλλά και σε άλλες αρχαϊκές κοινωνίες όπως τις έχει συνοψίσει ο Βαν Γκενέπ. Συμμετρική αντιστροφή των φύλων – μεταμφίεση των δυο νέων σε κορίτσια στα ωσχοφόρια εις ανάμνησιν των αγοριών που είχαν ντυθεί κορίτσια  στο καράβι του Θησέα – τελετουργικός εγκλεισμός των κοριτσιών -  δοκιμασίες στις εσχατιές των αγοριών, κουρά – περιτομή σε άλλους πολιτισμούς…

Τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με τη Μελανθώ  και το Μελάνθιο του Ομήρου;

Ας μου επιτραπεί να βασιστώ στην αρχική μελέτη του Χρίστου Δάλκου για τον Παπαδιαμάντη – για τις επιβιώσεις του μητρωνυμικού δικαίου και την αποκάλυψη ενός αρχέγονου μυθολογικού πυρήνα μεγάλης και σκληρής μέχρις εξοντώσεως σύγκρουσης μεταξύ γονέων και παιδιών. Δίας – Κρόνος – Κρόνος – Ουρανός – Οιδίποδας – Λάιος.
Αυτός ο πυρήνας επιβιώνει σε αφηγήσεις όπως ο Κοντορεβυθούλης – οι γονείς θέλουν να ξεφορτωθούν τα παιδιά μόλις φτάσουν σε κάποια ηλικία. Ο εγκλεισμός των κοριτσιών για να μην παντρευτούν μια και αυτό θα σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να τα προικίσουν και να ξεσπιτωθούν – η περίπτωση του Λαέρτη που δεν ζούσε στο ανάκτορο.

Αυτός ο πυρήνας της σύγκρουσης μέχρι θανάτου- μεταλλάσσεται και μετριάζεται  στις τελετές ενηλικίωσης – και μετατρέπεται σε δοκιμασίες  δύσκολες αλλά ελεγχόμενες. Ο εγκλεισμός έχει χρονικό ορίζοντα και αποτελεί ένα στάδιο, η απάτη απαραίτητη, κάποτε και ΄ενας φόνος είλωτα στη Σπάρτη. Ο ευνουχισμός και απειλή του γίνονται σε κάποιους πολιτισμούς περιτομή, και φυσικά η θυσία ή ο αποκεφαλισμός – ακόμα και η κουρά της διαπόμπευσης γίνονται τελετουργική κουρά.

Τι σύμπτωση να αρχίζει η μυθοπλασία της Μελανθώς  με το κουρίξ, το επίρρημα για την διαπομπευτική κουρά σαν θέμα εισήγησης.
Αυτό είναι ένα πολύ γλαφυρό παράδειγμα πώς μια τελετή εξιλαστήριου θύματος μετατρέπεται σε διαβατική, κρατώντας τα ονόματα και τον απόηχο του αιτιολογικού μύθου.
Οι συγκρούσεις έπαψαν, η κοινωνία θα αποδεχτεί τους νέους με κάποιους όρους βέβαια, οι δοκιμασίες θυμίζουν ίσως κάτι αποτρόπαιο, ίσως δεν το θυμίζουν πια.
Η σύγχυση των φύλων είναι ίσως σύμπτωση, ίσως είναι σκόπιμη – αυτός ο «αϊδηλος ανήρ» στο Χ 165 που ήταν γιδοβοσκός και ήξερε ωστόσο όλα τα κατατόπια του παλατιού, που αναφέρεται με το αρσενικό άρθρο εκεί που περιμένεις να ακούσεις για  μια γυναίκα όπως είπαμε πριν και που σύμφωνα με τον συγγραφέα η παρουσία του είναι αποτέλεσμα επέμβασης, συγκάλυψης, λαθροχειρίας. 
Η σύγχυση γύρω από την ταυτότητα του Μελάνθιου – Μελανθώς  επιβιώνει και εμπλουτίζεται με πλήθος μυθολογικές και ανθρωπολογικές επιβιώσεις – ήθος ανδρικόν της Φραγκογιανούς στον Παπαδιαμάντη – το μουστάκι στο πάνω χείλος -  ως εγκλεισμό της Φραγκογιαννούς στην εφηβεία -  ως αντιστροφή φύλων, μεταμφίεση στα ωσχοφόρια, στα εκδύσια στην Κρήτη, στον μεταμφιεσμένο  Αχιλλέα σε κορίτσι  στη Σκύρο, στο αντρικό ξύρισμα του κεφαλιού των κοριτσιών από την νυμφεύτρια στη Σπάρτη τις παραμονές του γάμου τους. Α

Τελειώνω την εισήγηση καταθέτοντας μια βαθειά συγκίνηση για την συναισθηματική έκθεση του αφηγητή – που δεν χαρίζεται σε κανέναν, δεν διστάζει όμως να εξομολογηθεί τα δάκρυά του  μετά την αποκατάσταση της Μελανθώς.

Μια ευγνωμοσύνη από όλους εμάς για τον άνθρωπο που έστησε αυτό το σκηνικό, που επεχείρησε να δικαιώσει την Μελανθώ, που έγραψε με πάθος για το Ομηρικό ζήτημα, που τόλμησε να φανταστεί δημιουργικά και να συνδέσει   ερωτικά το παρόν και το παρελθόν: ένας έρως ειλικρινής που σκαρώνει μύθους συνέδρια, παράθυρα να χτυπούν στοιχειωμένα, αλαφροΐσκιωτους ζωγράφους στα νησιά, αριθμοσοφίες και άλλες επινοήσεις του ανθρώπινου μυαλού για να του ανοίξουν τον δρόμο.


Πόλυ Χατζημανωλάκη
Εισήγηση στην παρουσίαση του βιβλίου, στον πολιτιστικό σύλλογο Ιερά Οδός (Αιγάλεω)
23 Μαίου 2016